Animacja społeczna po rosyjsku

Jak działają animatorzy społeczni w Rosji? Czego możemy nauczyć się od naszych wschodnich sąsiadów a czego oni od nas? Odpowiedzi na te pytania poznaliśmy dzięki wizycie przedstawicieli CALa w Niżnym Nowogrodzie.

Wizyta w Rosji była drugim etapem projektu „Animatorzy społeczni w działaniu – stosowanie nowych metod aktywizowania społeczności lokalnych w Polsce i Rosji”. Przedsięwzięcie realizowane jest przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz stowarzyszenie „Służenie” z Niżnego Nowogrodu. Celem projektu jest wymiana doświadczeń między polskimi i rosyjskimi animatorami społecznymi w zakresie aktywizacji społeczności lokalnej oraz angażowania mieszkańców do działania na rzecz rozwiązywania problemów, bezpośrednio ich dotyczących.

Obywatelskie Samorządy Terytorialne (OSTy)

Celem naszej wizyty w Rosji było zapoznanie się ze sposobami realizacji oddolnych inicjatyw mieszkańców, działaniami dobroczynnymi zainicjowanymi w mieście przez organizacje pozarządowe i przedsiębiorców lokalnych oraz zobaczenie pracy rosyjskich animatorów, pracujących w Obywatelskich Samorządach Terytorialnych (OST).

OSTy funkcjonują w Rosji od 2006 roku, kiedy w życie weszła odpowiednia ustawa. OST jest podmiotem, za pośrednictwem którego mieszkańcy mogą samodzielnie, z własnej inicjatywy i na własną odpowiedzialność, realizować różne działania lokalne. Jest formą samorządności i samoorganizacji mieszkańców w celu rozwiązywania lokalnych problemów.

Jednak nie wszędzie w Rosji ten pomysł został zaakceptowany przez społeczeństwo, a tym bardziej wdrożony w życie, ponieważ wymaga on od mieszkańców właśnie samoorganizacji i samodzielności. Jak dowiedzieliśmy się od naszych partnerów, którzy promują taką formę aktywności w regionie Nadwołżańskim, obywatele raczej biernie czekają na to, by władza załatwiła za nich wszystko. Wcale nie speszą się do tego, by wziąć sprawy w swoje ręce. Na tym tle Niżny Nowogród jest jednym z nielicznych regionów, gdzie OSTy całkowicie społecznie funkcjonują w dzielnicach miasta i obecnie przejmują powoli funkcję animowania lokalnych społeczności, między innymi dzięki współpracy i czerpaniu dobrych praktyk z Polski.

Animatorzy społeczni w Niżnym Nowogrodzie pracują w odmiennych i dużo trudniejszych niż w Polsce realiach. Wyznaczają je lokalne prawo, historia, tradycja a także mentalność ludzi oraz władzy , która bacznie obserwuje rodzące się oddolne inicjatywy. Rosyjscy animatorzy pracując w takich warunkach, mają przed sobą ogromny obszar działania. Często zderzają się z bardzo trudną sytuacją mieszkańców i jako pierwsi im pomagają. Są bowiem bardzo blisko i po sąsiedzku, w odróżnieniu od urzędników z instytucji państwowych. Starają się przychodzić z pomocą: zbierają rzeczy dla potrzebujących, porządkują podwórka, organizują festyny, podwórkowe zawody sportowe, opiekują się osobami starszymi. Trudności pokonują dzięki dużemu zaangażowaniu, sercu i pogodzie ducha. Bardzo często pracę animacyjną traktują jako pasję i sposób na życie. Są pełni wiary w to, co robią, chętnie się uczą i już od kilku lat korzystają z polskich doświadczeń. Obywatelskie Samorządy Terytorialne posługują się nazwą CAL i tłumaczą to na własny sposób – Centra Aktywnych Ludzi. Te Centra (pracujące metodą CAL), w odróżnieniu od polskich CALi, powstają tam nie na bazie instytucji samorządowych a terytorialnych organizacjach mieszkańców. Podobnie jak w Polsce zaczynają tworzyć Sieć, do której włączają się podmioty nie tylko z Niżnego Nowogrodu, ale i innych miast regionu: Pienzy, Kirowa, Arzamasu. W trakcie wizyty zobaczyliśmy jak wiele mamy podobnych problemów i jak wiele nas łączy. Jednocześnie ucieszyła nas duża otwartość na współpracę, serdeczność i zaangażowanie w program wizyty po stronie rosyjskiej.

Dobroczynność

Interesowało nas również w jaki sposób w Niżnym Nowogrodzie są realizowane działania dobroczynne. Partnerzy z Rosji podkreślali, że chcieliby przywrócić starą tradycję dobroczynności, z której słynni byli kupcy z Niżnego Nowogrodu i której korzenie sięgają początków XVII wieku. Centrum „Służenie” razem z partnerami raz do roku organizuje Festiwal „Dobry Niżny” pod hasłem – „Tak łatwo mieszkać w dobrym mieście”. Składają się na niego akcje dobroczynne z udziałem wolontariuszy, którymi na czas festiwalu stają się mieszkańcy miasta. Festiwal „Dobry Niżny” jest przestrzenią dla czynienia dobrych uczynków przez każdego, niezależnie od wieku, płci, statusu społecznego i zasobności portfela. Poczynając od 2009 roku akcja dobroczynności trwała tylko przez dwa letnie tygodnie, a obecnie organizatorzy postanowili przekształcić jednorazową akcję w całoroczne działanie.

W Niżnym Nowgorodzie działa niemało firm komercyjnych, które próbują wdrażać zasady społecznej odpowiedzialności biznesu. Podczas spotkania z właścicielem Centrum Handlowego „Gordiejewski” dowiedzieliśmy się o inicjatywach dobroczynnych realizowanych na terenie Centrum. Są to między innymi: zbiórki odzieży od klientów sklepu dla osób potrzebujących, „biblioteka w centrum handlowym”, gdzie na wystawionym stelażu klienci sklepu mogą oddawać niepotrzebne im książki. Każdy, kto chce, może te książki wypożyczyć bezpłatnie. W czasie Świąt, w odpowiedzi na listy wrzucane do skrzynek, są rozdawane paczki dla dzieci. Jako stałe działanie jest prowadzona aukcja przedmiotów zrobionych rękoma dzieci z domu dziecka.

Wizyta w Niżnym Nowogrodzie pokazała nam, że dzięki bezpośrednim spotkaniom burzone są stereotypy, a obraz kraju i mieszkających tam ludzi jest inny, gdy patrzy się na niego z bliska. Spotkanie pozwoliło na budowanie mostów współpracy i wymiany myśli oraz wzajemnej edukacji na poziomie ludzi pracujących w środowiskach lokalnych.

Projekt „Animatorzy społeczni w działaniu – stosowanie nowych metod aktywizowania społeczności lokalnych w Polsce i Rosji” jest  finansowany ze środków Fundacji im. St. Batorego (program Wschód-Wschód). 

Fot. G. Teschke