Rozwój OSL w ośrodkach pomocy społecznej
Jak skutecznie wdrażać model Organizowania Społeczności Lokalnej w ośrodkach pomocy społecznej? Na to pytanie odpowiedzi szukali przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej oraz samorządów lokalnych podczas specjalnego spotkania w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Spotkanie otworzyła Zuzanna Grabusińska z MPiPS. Podkreslała konieczność szukania nowych narzedzi i sposobów pracy instytucji pomocy społecznej oraz określenia nowej roli pracownika socjalnego. Zwracała również uwagę na potrzebę partnerskiego podejscia do osób, które są beneficjentami pomocy. – Jeżeli będzie w nas pogarda, niechęć czy lekceważący stosunek do odbiorcy to zmiana jest niemożliwa do wdrożenia i nie uda się nam wydobyć energii z osób i społeczności, które znalazły się w trudnej sytuacji – przestrzegała.
Dr Marek Rymsza, ekspert Instytutu Spraw Publicznych przypomniał, że działania służb społecznych nie mogą ograniczać się jedynie do funkcji osłonowej. – Ta formuła już się wyczerpała. Trzeba dowartościować działania aktywizacyjne i usamodzielniające, które na przestrzeni ostatnich lat niepotrzebnie zostały zmarginalizowane – mówił ekspert. W swoim wystąpieniu zwracał uwagę na potrzebę przejścia od wspierania jednostek do pracy ze społecznością, która rozumiana jest podmiotowo, jako coś więcej niż tylko suma poszczególnych jednostek.
W podobnym duchu wypowiadał się Paweł Jordan z Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL: – W społecznościach jest cały czas nieodkryta siła. Mamy w Polsce najniższy kapitał społeczny i trzeba ten kapitał uruchomić. Temu ma właśnie służyć wdrażanie środowiskowej pracy socjalnej w ośrodkach pomocy społecznej.
Ważnym punktem programu była prezentacja Magdaleny Popłońskiej-Kowalskiej, ekspertki CAL, która pokazała na jakim etapie jest wdrażanie modelu OSL w ośrodkach pomocy społecznej prowadzone w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów pomocy i integracji społecznej”. Uczestnicy mogli zobaczyć jakie sukcesy udało się już osiągnąć, ale też jakie napotkano problemy i jakie czekają nas wyzwania.
- Jesteśmy w pilotażowej fazie projektu. Prowadzimy dwuletni cykl szkoleniowy, w którym uczestniczą pracownicy socjalni z 52 ośrodków pomocy społecznej z całego kraju. Uczestnikom sesji szkoleniowych w 98 proc. udało się zapoznać pracowników swojego ośrodka z ideą metody OSL, w 85 proc. udało się wybrać pracowników socjalnych, którzy będą pełnić funkcję organizatorów społeczności lokalnej, w 50 proc. opracowano zmiany w statucie i regulaminie ośrodka wprowadzając zmiany w strukturze jego funkcjonowania – wyliczała ekspertka.
W dalszej części spotkania dyrektorzy ośrodków Pomocy Społecznej oraz pracownicy socjalni pełniący funkcję organizatorów społeczności lokalnej dzielili się swoimi doświadczeniami związanymi z realizacją modelu OSL. Swoje prezentacje przedstawili przedstawiciele Ośrodków Pomocy Społecznej w Kościanie, Rybniku i Szklarskiej Porębie.
Wśród najczęściej wymienianych korzyści wynikających z działania metodą OSL wymieniano zmianę jaka zachodzi w beneficjentach pomocy społecznej i środowiskach, w których jest realizowany model OSL. Przechodzą oni od perspektywy klienta do perspektywy partnera. Zamiast „Co wy mi dacie?” zaczynają pytać „Co wy możecie z nami zrobić?”. Wydobywanie energii tkwiących w uśpionych społecznościach staje się faktem.
Ważną korzyścią wynikającą z wdrażania modelu Organizowania Społeczności Lokalnej jest również zmiana wizerunku OPS-ów: w oczach ich klientów, w oczach całej społeczności lokalnej oraz wśród otoczenia instytucjonalnego. Taka zmiana pozwala na łatwiejsze angażowanie różnych podmiotów do wspólnych działań i pozwala na skuteczniejsze stawianie kolejnych kroków we wprowadzaniu metody środowiskowej pracy socjalnej.
Celem głównym projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej” (2009 – 2014) jest podniesienie profesjonalizmu i zwiększenie skuteczności instytucji pomocy i integracji społecznej w rozwiązywaniu problemu wykluczenia społecznego poprzez stworzenie, przetestowanie oraz wdrożenie standardów instytucji i usług pomocy oraz integracji społecznej. Projekt zainicjowany przez Departament Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej realizowany jest przez partnerstwo publiczno-społeczne.
Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz Instytut Spraw Publicznych realizują wspólnie zadanie, którego celem jest wypracowanie innowacyjnego standardu środowiskowej pracy socjalnej/organizowania społeczności lokalnej. Zadanie to wiąże się z aktywizującym wsparciem grup i społeczności lokalnych zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym oraz zakłada wykorzystanie trzech nowych ról zawodowych pracowników socjalnych: animatora, mediatora i lokalnego polityka społecznego, które złożą się na specjalizację – organizatora społeczności lokalnej. Realizacja zadania sprzyjać będzie profesjonalizacji i budowaniu tożsamości zawodowej pracowników socjalnych jako kwalifikowanych specjalistów w zakresie świadczenia pracy socjalnej metodą środowiskową.
W celu realizacji zadania Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz Instytut Spraw Publicznych utworzyły Laboratorium Innowacji Społecznej (LIS) – stały zespół ekspertów i badaczy, skupiający osoby łączące wiedzę teoretyczną (przedstawiciele środowisk akademickich) i praktyczną (przedstawiciele instytucji pomocy i integracji społecznej). Działalność LIS skupiona jest na opracowaniu standardu środowiskowej pracy socjalnej/organizowania społeczności lokalnej oraz standaryzacji środowiskowej pracy socjalnej jako kwalifikowanej usługi społecznej.
Prezentacje do pobrania:
Magdalena Popłońska-Kowalska, ekspert CAL
dr Marek Rymsza, ekspert Instytutu Spraw Publicznych
Mirosława Lubińska, dyrektor OPS w Kościanie
Sylwia Grupińska, pracownik socjalny – organizator społeczności lokalnej, OPS w Kościanie
Elżbieta Pawłowska, dyrektor OPS w Szklarskiej Porębie
Projekt „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
