Jeśli jakieś hasło jest dla Ciebie niejasne – zapraszamy poniżej do naszego SŁOWNICZKA CAL.

Jeśli chcesz pogłębić dodatkowo tę wiedzę, możesz zajrzeć do naszych bezpłatnych publikacji 

lub zadać pytanie o szkolenie z interesującej Cię tematyki! Zapraszamy!

Skontaktuj się z nami

 

MODEL CAL

Wdrażanie przez lokalne instytucje modelu Centrum Aktywności Lokalnej jest związane z koniecznością przyjęcia przez nie poniższych standardów:

  • posiadanie realnego, fizycznego miejsca, które służy ożywianiu i integracji społeczności lokalnej (może nim być siedziba instytucji, czy też organizacji prowadzącej działania animacyjne),
  • realizowanie działań w odpowiedzi na rozpoznane, czyli rzeczywiste potrzeby / problemy środowiska oraz w oparciu o jego zasoby,
  • funkcjonowanie na różnych polach, bez zawężania aktywności do jednej grupy celowej, np.: seniorów, osób z niepełnosprawnościami lub obszaru, np.: pomocy społecznej, kultury,
  • promowanie pracy wolontarystycznej i działania na rzecz mieszkańców przy jak największym wykorzystywaniu ich sił i możliwości, czyli praca prze ludzi,
  • wspieranie inicjatyw lokalnych poprzez animowanie i tworzenie projektów, inicjowanie grup samopomocowych i sąsiedzkich, budowanie lokalnego partnerstwa na rzecz rozwiązywania istniejących problemów, nieformalna edukacja, inicjowanie lokalnych akcji i wydarzeń.

 

CERTYFIKAT CAL

Certyfikat Jakości Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej (CAL) jest dokumentem potwierdzającym przyjęcie i wdrażanie przez daną instytucję /organizację metodycznie uporządkowanego  sposobu / modelu / zasad pracy w społeczności lokalnej, promowanych przez Stowarzyszenie CAL. Jest potwierdzeniem, że dany podmiot bez względu na swój profil, realizuje misję społecznościową, polegającą na formułowaniu i realizacji programu w oparciu o bezpośrednie doświadczenia i zaangażowanie mieszkańców, prowadzi świadome, długofalowe działania, umożliwiające mieszkańcom osiąganie coraz wyższej jakości życia oraz zwiększający szanse ich rozwoju osobistego, grupowego  i społecznego. Dąży do stosowania i rozwijania edukacyjnych strategii, metod i narzędzi, zmierzających do odkrywania potencjału społeczności lokalnej poprzez budowanie sieci współpracy pomiędzy instytucjami, organizacjami, przedsiębiorstwami i mieszkańcami oraz mobilizowanie istotnych dla niej wartości tradycji i kultury współczesnej.

Certyfikat Jakości CAL jest dokumentem wyróżniającym pracę instytucji pomocy i integracji społecznej w zakresie organizowania społeczności lokalnej (OSL).

 

LABORATORIUM INNOWACJI SPOŁECZNEJ

Laboratorium Innowacji Społecznej (LIS) to powołany w ramach projektu stały zespół badaczy i ekspertów związanych z Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL i Instytutem Spraw Publicznych (ISP). Jego celem była działalność skoncentrowana na opracowaniu standardu środowiskowej pracy socjalnej zarówno w aspekcie kwalifikowanej usługi społecznej, jak również rozumianej szerzej – jako organizowanie społeczności lokalnej.

 

 

MODEL ORGANIZOWANIA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

Model środowiskowej pracy socjalnej/organizowania społeczności lokalnej, zwany w skrócie modelem OSL – jest modelowym podejściem do  profesjonalnego działania prospołecznego, uwzględniającego ideę pracy ukierunkowanej na wywołanie zmian w społecznościach lokalnych, w tym również pracy socjalnej. Jest formę kwalifikowanej usługi skierowanej do podmiotów zagrożonych społecznym wykluczeniem.  Usługa ta powinna być realizowana przez gminę, która może zlecać jej realizację zarówno instytucjom publicznym, w szczególności ośrodkom pomocy społecznej, ze względu na fakt, że instytucje te winny realizować zadania przeciwdziałające  marginalizacji osób, rodzin, grup oraz społeczności lokalnych, jak i organizacjom trzeciego sektora, działającym w obszarze pomocy społecznej, reintegracji oraz rozwoju lokalnego. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że w przypadku realizacji usługi przez instytucji publiczne, winny one ściśle współpracować z sektorem pozarządowym, jak również zlecać mu realizację części zadań.

Model OSL określa ramy metodycznego działania i wdrażania usługi, ale jej nie standaryzuje. Przyjmując formę modelu uznano, że wystandaryzowanie OSL mogłoby wpływać na wypaczanie istoty pracy w społeczności lokalnej (pracy socjalnej). Każda społeczność lokalna, podobnie jak każdy człowiek, rodzina, grupa wymaga indywidualnego podejścia, uwzględniającego zarówno  specyficzne potrzeby i problemy, jak i potencjał, a to oznacza, że nie sposób wpisać tego w formę jednoznacznych i twardych procedur, charakterystycznych dla standaryzacji. Model natomiast, jako swoista rama organizowania usługi i prowadzenia działań w społeczności lokalnej ukierunkowanych na zmianę niekorzystnej sytuacji, może być wdrażany w każdej społeczności i uwzględniać jej specyfikę oraz indywidualność.

Model OSL odwołuje się do założeń aksjo – normatywnych komunitaryzmu dowartościowujących rolę społeczności lokalnych, ruchów wspólnotowych, organizacji trzeciego sektora i innych, także mniej sformalizowanych, podmiotów społeczeństwa obywatelskiego oraz idei empowermentu i zasady pomocniczości, w której pierwszeństwo w zakresie zaspakajania potrzeb i rozwiązywania problemów przypisuje się strukturom niższego szczebla. Ponadto jest mocno osadzony na polskiej tradycji pracy środowiskowej rozwijanej  w ramach pedagogiki społecznej, w tym w szczególności propagowanemu przez Helenę Radlińską podejściu „przekształcania środowiska siłami środowiska w imię ideału”. Ponadto model uwzględnia praktyczne doświadczenia Instytutu Spraw Publicznych oraz Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej, które przygotowuje i wspiera różnego rodzaju instytucje i organizacje do pracy ukierunkowanej na rozwój społeczności lokalnych.

Proces tworzenia modelu OSL opierał się na założeniu, że efektywne wspomaganie oraz integracja osób, rodzin, grup ze społeczeństwem nie jest możliwa bez odpowiedniego przetwarzania środowiska, w którym  toczy się ich życie i wzmacniania jego potencjału.

 

ORGANIZOWANIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ – OSL

Organizowanie społeczności lokalnej to długofalowy proces upodmiotowienia ludzi, tworzenia sieci współpracy i lokalnych struktur, które na stałe będą wspierać rozwój tej społeczności, jej zdolność do rozwiązywania problemów, tworzenia środowiska zmiany i budowania potencjałów zarówno grup jak i całej społeczności dla polepszenia jakości życia ludzi tam mieszkających.

Ważna jest długofalowość, kompleksowych działań, bez tego nie sposób osiągnąć  pożądanych i trwałych zmian w społecznościach lokalnych. Nie uda się tego zrobić, poprzez realizowanie incydentalnych, czy też akcyjnych przedsięwzięć interwencyjnych, czy też integracyjnych, związanych z organizacją imprez, czy też jednorazowych wydarzeń.

OSL z założenie jest kierowany do podmiotów znajdujących się w najbardziej niekorzystnym położeniu, zagrożonych społecznym wykluczeniem lub wykluczonych. I zakłada uruchomianie oraz wzmacnianie procesów rozwojowych, celem poprawy ich jakości życia. Głównym celem wdrażania OSL jest zatem zmiana niekorzystnej sytuacji w społecznościach zagrożonych społecznym wykluczeniem, ale nie chodzi wyłącznie o „naprawianie” niekorzystnej sytuacji, ale również o zapobieganie zarówno jej pogłębianiu oraz powstawaniu nowych niekorzystnych zjawisk.

 

 

ORGANIZATOR SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

Profesjonalna funkcja, która łączy w sobie trzy podstawowe role społeczno-zawodowe, które się wzajemnie przenikają, a niektórych fazach OSL mogą być po prostu (a czasem powinny) silniej eksponowane. Role te to:

  • animator lokalny,
  • organizator sieci społecznych,
  • lokalny planista.

Jako animator lokalny, organizator nie przejmuje przy tym w społeczności przywództwa (ani formalnego, ani nieformalnego), jego rola jest aktywizująca, ale nie dyrektywna, co oznacza że:

  • mobilizuje do działania ludzi, grupy i całą społeczność,
  • inicjuje i wspiera oddolne inicjatywy w celu tworzenia struktur niezbędnych do rozwiązywania istniejących problemów i zaspokajania potrzeb.

Jako organizator sieci społecznych (networker):

  • tworzy sieci współpracy,
  • buduje lokalne partnerstwa,
  • kojarzy różne lokalne zasoby,
  • pełni funkcje mediacyjne i pośredniczące, które służą nawiązywaniu kontaktów pomiędzy różnymi aktorami życia społecznego i tworzeniu okazji do podtrzymywania relacji oraz współdziałania, w celu doprowadzenia do samoorganizacji społeczności lokalnej.

Jako lokalny planista jest aktywnym uczestnikiem procesu tworzenia i wdrażania lokalnej polityki społecznej obejmującej zaspokajanie potrzeb społeczności, stara się być przede wszystkim rzecznikiem interesów społeczności i środowisk marginalizowanych, ich sprzymierzeńcem.

 

ANIMACJA

Słowo animacja pochodzi od słów łacińskich anima – dusza, animatio – ożywienie, animus – wigor i czasownika animo, -are, który w łacinie ma trzy znaczenia: 1) dąć, dmuchać, 2) tchnąć życie w coś, obdarzyć duszą, powoływać do życia., 3) pobudzić, dodawać odwagi, zachęcać, śmiałym czynić.  W języku francuskim słowo animer znaczy wnosić życie, dodawać siły do działania, zapoczątkować określone przedsięwzięcie, zachęcać.

Animacja  społeczna to SPOSÓB I PROCES:

  • kształtowania społeczności/wspólnoty (budowania relacji i więzi społecznych),
  • aktywizacji i mobilizacji społecznej ,
  • kreatywnego uruchamiania potencjału ludzi, grup i społeczności,
  • emancypacji i upodmiotowienia ludzi, grup i społeczności (zwłaszcza marginalizowanych i wykluczonych społecznie),
  • partycypacji publicznej (uzyskania wpływu na decyzje).

Czym animacja nie jest!

„Animacja nie jest kolejną nową techniką, metodą dodaną do tych, którymi dysponują już pracownicy sektorów kultury, społecznego, administracyjnego, pozarządowego, gospodarczego i edukacyjnego”.

 

METODA ANIMACJI

Animowanie to tchnięcie życia w osobę, grupę, społeczność, instytucję i organizację. Jest takim oddziaływaniem na podmiot, które go nie stwarza, nie formuje lecz aktywizuje, skłania do aktywności, zachęca do samodzielnych działań. Czasem jest sposobem odkrycia i  zrealizowania ukrytych pragnień i marzeń.

Animuje się to:

  • co już jest, ale  jest bez życia (nie działa, nie odpowiada na potrzeby, nie przynosi satysfakcji),
  • to czego nie ma, ale wielu (często) podświadomie odczuwa tego brak.

Animacja społeczna to  odkrywanie we współpracy z innymi ludźmi nowych możliwości, własnego potencjału, prawdziwych potrzeb – siły sprawczej jaka jest w NAS  ludziach.

Metoda animacji społecznej – jest praktyką edukacyjną, pobudzającą ludzi (osoby, grupy, zbiorowości, społeczności lokalne) do samodzielnego projektowania (diagnozowania, planowania, ewaluacji) i realizowania (mobilizowania, wdrażania) działań zorientowanych na społeczne rozwiązywanie problemów, zaspokajanie potrzeb z wykorzystaniem demokratycznych wartości (podmiotowość, dialog, partycypacja, partnerstwo, wspólnotowość) i potencjału (zasobów, możliwości) istotnych dla rozwoju środowiska, w którym żyją /pracują.

Tak zdefiniowane ogólne założenia metody animacji społecznej można zastosować w dwóch kluczowych  kierunkach:

  • Animacja społeczna jako długofalowy i wielostronny proces ożywienia i rozwoju konkretnego środowiska: lokalnego (gmina, miasto, dzielnica, osiedle, wieś) lub społecznego (grupa osób wykluczonych, zawodowa, sąsiedzka, mających wspólny problem, zainteresowania, połączonych subkulturą). W tej postaci animacja jest atrakcyjną ofertą dla stymulowania programów rozwoju lokalnego, programów rewitalizacji, organizowania społeczności lokalnej w ramach systemu pomocy społecznej.
  • Animacja społeczna jako krótkoterminowy edukacyjny katalizator, który przyspiesza i zmienia procesy oraz relacje społeczne w danej grupie/instytucji/społeczności, by po tym jak dzięki niemu wytworzy się nowa jakościowo sytuacja (rozwiązano problem, wprowadzono innowacje, zmobilizowano zespół, zrestrukturyzowano instytucje, wprowadzono nowy produkt) móc zaprzestać interwencji. Jego oddziaływanie opiera się na społecznym aktywowaniu i połączeniu już istniejących zespołów, metod, pomysłów w nowy produkt/podejście, co było zbyt trudne lub niemożliwe do wykonania przez specjalistów reprezentujących daną instytucję/branżę/zawód/środowisko.

 

OBSZARY ANIMACJI

Metoda animacji społecznej może być zastosowana w zasadzie w dowolnej społeczności: społecznej (terytorialnej, problemowej, sąsiedzkiej, wirtualnej), zawodowej (pracownicy socjalni, animatorzy kultury, nauczyciele, bibliotekarze, urzędnicy), branżowej (kultura, przedsiębiorczość, zdrowie, mieszkalnictwo, oświata, pomoc społeczna, ekologia) i instytucjonalnej (domy kultury, ośrodki pomocy społecznej, ngo, samorządy, szkoły, przedsiębiorstwa, urzędy pracy, partnerstwa lokalne, biblioteki, muzea). Animacja będzie atrakcyjną metodą edukacyjną, łączącą elementy społecznej mobilizacji, partycypacyjnego zarządzania, innowacji społecznej i społecznego wytwarzania wiedzy oraz środowiskowej/lokalnej tożsamości.

 

 ANIMATOR

Animator to iskra społeczna, która zapala do aktywności kolejne osoby. To osoba, która mobilizuje, angażuje, inspiruje, zachęca ludzi do działania, a także ich edukuje. Co bardzo ważne – jest praktykiem. Dostrzega potencjały lokalnych środowisk, inicjuje powstawanie różnych grup społecznych, łączy je, stara się je aktywizować. Wspiera też osoby indywidualne – liderów, społeczników, inicjatorów lokalnych, którzy później przejmują część zadań od animatora. Wśród Animatorów mamy więc osoby, które pracują w Kołach Gospodyń Wiejskich, Ośrodkach Pomocy Społecznej, Domach Kultury, stowarzyszeniach. Ale czasem są to i „zwykli” mieszkańcy, którzy próbują ożywić swoje osiedle, wieś lub dzielnicę. Pobudzają do działania młodzież, osoby niepełnosprawne czy starsze. Po pewnym czasie to te osoby przejmują inicjatywę, a animator pozostaje tylko w roli osoby wspierającej. Nie jest liderem, który robi wszystko od A do Z. Animator nie narzuca konkretnych działań, ale poznaje potrzeby, zachęca do działania, integruje grupę, pracuje z nią oddolnie.

 

REGIONALNE FORA ANIMATORÓW SPOŁECZNYCH

To interdyscyplinarne grupy animatorów z jednego województwa. Ich współpraca ma na celu z jednej strony wzajemne wsparcie i czerpanie z różnorodności poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń, z drugiej – rozwój i promocję animacji i partycypacji w danym regionie.

Pierwszym powstałym w Polsce forum regionalnym jest Forum Animatorów Społecznych Warmii i Mazur (FAS WM) powołane przez grupę szkoleniową w 2009 r., po zakończeniu cyklu edukacyjnego Szkoła Animatorów Społecznych, realizowanego w partnerstwie przez Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych i Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL. Dotychczas FAS WM zrealizowało kilka projektów animacyjnych i edukacyjnych przy wsparciu merytorycznym i organizacyjnym ESWIP i CAL.

W oparciu o dobry przykład z województwa warmińsko-mazurskiego Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL w 2010 roku zaczęło wspierać samoorganizujące się w poszczególnych regionach grupy animatorów społecznych. Działania te są realizowane w ramach dwóch projektów systemowych „Decydujmy razem” i „Tworzenie i rozwijanie usług pomoc i integracji społecznej”. Dotychczas odbyły się spotkania inicjujące Fora w województwie zachodniopomorskim i pomorskim oraz kolejne planowane jest na ostatni kwartał 2011 roku w województwie mazowieckim.

 

OGÓLNOPOLSKIE FORUM ANIMATORÓW

Forum Animatorów to cykliczna trzydniowa konferencja, spotkanie animatorów różnych środowisk z całego kraju, służące wymianie doświadczeń i profesjonalizacji wiedzy pomiędzy różnymi grupami animatorów. Obecnie w Polsce metodyka animacji stosowana jest w wielu obszarach życia społecznego i publicznego. Mamy m. in. animatorów kultury, społecznych, lokalnych, zdrowia, pracy, przedsiębiorczości, bibliotek, ekologii, klastrów, socjalnych itp. Wszystkie te grupy łączy pewne wspólne podejście animacyjne, a Forum umożliwia im wzajemne spotkanie. Spotkanie, które oprócz wiedzy i nowych kompetencji, daje animatorom przede wszystkim poczucie siły i sensu własnych działań oraz buduje sieć współpracy opartą na trwałych relacjach.

W ramach Forum mają miejsce warsztaty, wizyty studyjne, debaty i dyskusje problemowe, targi dobrych praktyk. Uczestniczy w nim od 100 do 300 osób. Tradycyjnie organizowane jest w czerwcu, we współpracy z regionalnymi partnerami, ale za każdym razem w innym miejscu Polski.

Ogólnopolskie Forum Animatorów Społecznych nawiązuje do już 13-letniej tradycji Forów Aktywności Lokalnej organizowanych przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL.

Ostatnie Forum Animatorów odbyło się w Augustowie. Temat forum: Nowy ląd – partycypacja. Jak zmienić oddolne inicjatywy w systemowe rozwiązania? Konferencja została zrealizowane w ramach projektu “Decydujmy razem” i “Tworzenie rozwijanie usług pomoc i integracji społecznej”.